پکیج درمان وسواس

پکیج درمان  وسواس مربوط به درس رفتار درمانی

استاد مر بوطه

 خانم دکتر روناک عشقی

تهیه و تنظیم

 طیبه قاسمی          930410153

 عادله اژدری نیا    930433424

مقطع و رشته تحصیلی : کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی

بهار 94

فهرست

جلسه اول

مصاحبه و ارزیابی..........................................................................................................1

جلسه دوم

ایجاد و تقویت انگیزه در مراجع...................................................................................10

جلسه سوم

مواجهه در جلسه درمان و استفاده از تکنیک الگوگیری................................................14

جلسه چهارم

بررسی میزان موفقیت در اجتناب از پاسخ هنگام مواجهه...............................................17

جلسه پنجم

بررسی موفقیت درمان.................................................................................................21

منابع..........................................................................................................................24

مقالات

جلسه اول

موضوع جلسه : مصاحبه وارزیابی

مدت جلسه :45 دقیقه

محتوای جلسه

در این جلسه درمانگر و مراجع با یکدیگر آشنا شدند، ارزیابی و مصاحبه بالینی صورت گرفت، سپس طول مدت هر جلسه و تعداد جلسات و اهداف درمانی  برای مراجع شرح داده شد.

سپس شرح مختصری درباره وسواس معرفی آن به عنوان یک اختلال شایع که در بر گیرنده افکار و تصورات تکراری آزاردهنده و اضطراب زا و رفتار های تکرارشونده به منظور کاهش فشار روانی، اضطراب و اجتناب ارائه شد و تاثیر این اختلال بر عملکرد فردی و اجتماعی توضیح داده شد تا مراجع نسبت به پذیرش این اختلال و بیمار بودنش و در نتیجه همکاریش در درمان با درمانگر متقاعد گردد.

شرح جلسه

درمانگر: سلام، بفرمایید.

مراجع: سلام، خیلی ممنون.

درمانگر: لطفا خودتان را معرفی کنید.

مراجع: م.ا هستم.

درمانگر: متولد چه سالی هستید؟

مراجع: متولد 59 هستم.

درمانگر: میزان تحصیلات شما چه قدر است؟

مراجع: دیپلم انسانی دارم.

درمانگر: بفرمایید برای چی مراجعه کردید؟

مراجع: من در تمیز بودن دستهایم نسبت به بقیه حساس تر هستم، فکر می کنم وسواس دارم.

درمانگر: چه مدت است که فکر می کنید این مشکل را دارید؟

مراجع: حدود 12 سال است که روی تمیزی دستهایم حساس هستم و بیش تر نگران انتقال میکروب از دستم به مواد خوراکی هستم، اما الان 8 ماهی است که زندگی را برایم سخت کرده است.

درمانگر: 12 سال پیش چه اتفاقی افتاد که روی تمیز بودن دستهایت حساس شدی؟

مراجع: 12 سال پیش برای پدرم مشکل مالی پیش آمد و من دائم خواستگار داشتم ومجبور بودم آنها را به خاطر وضع مالی پدرم و بحث جهیزیه رد کنم و فشار زیادی از لحاظ روحی روی من بود.

در مانگر: فقط روی تمیزی دستهایت حساسی، یا به چیز های دیگر هم حساسی؟

مراجع: نه فقط تمیزی دستهایم.

درمانگر: لطفا بیشتر توضیح دهید.منظور از تمیزی دست یعنی چه و چرا زندگی را برایت سخت کرده؟

مراجع: مثلا" اگر بقیه افراد در 1 تا 2 دقیقه دست خود را با مایع دستشویی می شویند من حدود 20 دقیقه طول می کشد تا دستهایم را بشویم. به خاطر همین همیشه وقت کم می آورم و اصلا از اینکه دستهایم بخواهد کثیف شود می ترسم.صبخ ها به دلیل اینکه شستن دستهایم طول می کشد وقت برای صبحانه دادن به بچه ام را ندارم و همیشه سر این مسئله با شوهرم دعوا دارم.

درمانگر: از چه چیزی می ترسید؟ چه فکری به سراغتان می آید؟

مراجع: از میکروب می ترسم، فکر می کنم اگر دستهایم را چندین بار نشویم میکروب ها از دستم پاک نمی شوند و خودم و خانواده ام مریض می شویم.

درمانگر: شما چند سال است ازدواج کرده اید؟

مراجع: 10سال

درمانگر: چند فرزند دارید؟

مراجع: یک پسر 8 ساله دارم.

درمانگر: چند خواهر و برادر دارید؟

مراجع: یک خواهر و دو برادر دارم.

درمانگر: شما فرزند چندم هستید؟

مراجع: فرزند اول.

درمانگر: آیا پدر ومادرت یا خواهر و برادرهایت این مشکل را دارند؟

مراجع: نه، کسی مشکل من را ندارد.

درمانگر: در فامیل چطور، مثلا" خاله یا دایی یا عمه و...؟

مراجع: خیر.

درمانگر: روزی چند بار دستهایت را می شویی؟

مراجع: خیلی زیاد، نمی دانم، حدود 20 بار شاید هم بیشتر.

درمانگر: چه کارهایی که انجام می دهی بیشتر دستهایت را می شویی؟

مراجع: مثلا وقتی که می خواهم غذا درست کنم و مجبورم به مواد غذایی دست بزنم .

در مانگر: فکر می کنی چرا این مواقع بیشتر است؟

مراجع: چون فکر می کنم میکروب و آلودگی از دستم به مواد غذایی وارد می شود و خانواده ام مریض می شوند و ممکن است بمیرند.

درمانگر: دیگر چه مواقعی؟

مراجع: وقتی دستشویی می روم و قبل از خوردن مواد خوراکی.

درمانگر: طی این 8 ماه شستن دستهایت بیشتر شده است؟

مراجع: به مروربیشتر شده است، الان حدود 2 تا 3 ماهی است که خیلی زیاد دستهایم  را می شویم ، ولی خسته شده ام، چند بار هم خواسته ام که این قدر زیاد دستهایم را نشویم اما دچار اضطراب شده ام و فکر می کنم الان به خاطر میکروب های روی دستم یک بیماری سخت می گیرم.

درمانگر: آیا تا به حال برای در مان به جای دیگری مراجعه کرده اید؟

مراجع: خیر.

درمانگر: نگران نباشید، من مراجعان دیگری با مشکل شما داشته ام و حتی حادتر ولی به خوبی درمان شده اند.

مراجع: واقعا" خوب شده اند؟

درمانگر: بله و علت اصلی همکاری خودشان بوده است.

هدف درمان این است که اضطراب شما راکاهش بدهیم و با کمک هم بتوانیم رفتار تکراری شستن دست را که آن قدر برایت آزاردهنده شده از بین ببریم و البته همکاری خودت در روند بهبودی و رفع مشکل بسیار مهم است.

وسواس یک اختلال شایع است که اگر رفتار تکراری وشستن مکرر دست را انجام ندهی دچار اضطراب می شوی و اگر انجام بدهی عملکرد فردی و اجتماعی مختل می شود.

مراجع: عملکرد فردی و اجتماعی یعنی چه؟

درمانگر: مثل همان مثالی که خودت زدی، صبح ها وقت کم می آوری و نمی توانی به پسرت صبحانه بدهی و زندگی برایت سخت می شود. شوهر و پسرت ناراضی هستند و باعث ایجاد تنش و دعوا در زندگی شما شده است.

مراجع: به نظر شما من الان باید چه کار کنم؟ چون واقعا خسته شده ام.

درمانگر: درمان شما حدود 5 جلسه 45 دقیقه ای طول می کشد. من در هر جلسه تکالیفی به شما می دهم و ابتدای جلسه بعد تکالیف را با هم بررسی می کنیم.

نتیجه گیری جلسه

با توجه به ارزیابی متوجه شدیم که مراجع وسواس شستشو دارد و در همین راستا به مراجع تکلیفی داده می شود.

تکلیف جلسه

از شما می خواهم از امروز تا جلسه آینده میزان اضطرابتان را در موقعیت های مختلف بین صفر تا 100 نمره بدهید(100 برای هنگامی است که بالاترین میزان اضطراب را دارید و صفر برای مواقعی است که اضطراب ندارید). اگر موقعیت دیگری برایت اتفاق افتاد اضافه کن.

جلسه دوم

موضوع جلسه: ایجاد و تقویت انگیزه در مراجع

مدت جلسه: 45 دقیقه

محتوای جلسه

بررسی تکلیف جلسه قبل و شروع فرایند درمان

شرح جلسه

تکلیف جلسه قبل را بررسی کردیم (جدولی که به عنوان تکلیف ارائه شده بود و توسط مراجع کامل شده است را در ذیل آورده ایم). هدف از این بررسی بالا بردن خود آگاهی مراجع و هم چنین ارزیابی ما از شدت اضطراب مراجع در شرایط گوناگون است.

بعد از بررسی تکلیف به این نتیجه می رسیم که مراجع هنگام دست زدن به مواد غذایی بیشترین اضطراب را دارد.

درمانگر: برای اینکه این اضطراب ها کم بشود شما باید از موقعیت هایی که در آنها دچار اضطراب می شوی دوری نکنی بلکه با آنها روبرو شوی و برای کاهش اضطراب که احساس کردی باید دستهایت را بشویی دستهایت را نشویی، مثلا" اگر احساس می کنی برای دست زدن به مواد خوراکی برای پختن غذا دچار اضطراب می شوی و مجبور هستی دستهایت را بشویی و به همین خاطر ترجیح می دهی غذا درست نکنی، برعکس باید حتما" و هر روز  غذا درست کنی و از غذا پختن فرار نکنی و باید سعی کنی دستت را فقط یکبار بشویی و فقط 1 دقیقه.

این روش در ابتدا باعث می شود اضطراب و نگرانیت بالا برود اما باید مقاومت کنی و دستت را نشویی، از شدت اضطراب ممکن است سردرد یا سرگیجه بگیری یا حالت بد شود اما اینها همه عادی است و در برابر شستن دستهایت باید مقاومت کنی.

مراجع: اگر بیشتر از 1 دقیقه شستن دستهایم طول کشید اشکالی دارد؟

درمانگر: نه اشکالی ندارد ولی سعی کن بیشتر از 1 دقیقه طول نکشد.

مراجع: اگر بیشتر از یکبار دستهایم را بشویم اشکالی دارد؟

درمانگر: سعی کن میزان شستن دستهایت را به حداقل برسانی.

نتیجه گیری جلسه

میزان اضطراب مراجع هنگام دست زدن به مواد خوراکی بیشترین میزان می باشد و در همین راستا به مراجع تکلیف داد ه می شود.

تکلیف جلسه

از شما می خواهم همین طور که برایتان توضیح دادم تا جلسه بعد به همین روال عمل کنید و میزان موفقیت خود را در به حداقل رساندن تعداد و مدت شستن دستهایتان یادداشت کنید.

جلسه سوم

موضوع جلسه: مواجهه در جلسه درمان واستفاده از تکنیک الگوگیری

مدت جلسه: 45 دقیقه

محتوای جلسه

تکلیف جلسه قبل را بررسی کردیم و متوجه شدیم که اضطراب کمی کاهش پیدا کرده است و تعداد شستن دستها از 20 بار در روز به 15 بار و از 20 دقیقه به 10 دقیقه رسیده است ، مواجهه در جلسه درمان انجام شد و تکنیک  الگو گیری به کار برده شد.

شرح جلسه

درمانگر: تلاش شما در این یک هفته خوب بوده است و این به خاطر همکاری خودتان می باشد. اگر شما همکاری نمی کردید تا این میزان بهبودی نداشتید.

برای این جلسه من یک سیب آورده ام که با هم بخوریم، اما برای این کار می خواهم از شما فقط یک با و در حدود 1 دقیقه دستتان را بشویید نه بیشتر.

بعد از اینکه مراجع دستش را در حضور ما فقط برای 1 دقیقه و یک بار با مایع دستشویی شست از او خواسته شد سیب را پوست بکند و بعد تکه ای از آن را بخورد.

وهمزمان با او من هم دستم را شستم و یک سیب پوست کندم و تکه ای از آن را خوردم، مراجع که می دید من با آرامش و بدون اضطراب این کار را می کنم ترغیب می شد که او هم سیب را بخورد (روش الگو گیری)، اما دچار اضطراب و بی قراری شده بود.

مراجع: من خیلی نگرانم، تپش قلب گرفته ام و احساس خوبی ندارم.

درمانگر: بله، اینها نشانه اضطراب بالای شما است، شما همیشه برای کاهش این اضطراب دست خود را چندین بار می شسته اید و اجازه نمی دادید که با چیزی که از آن می ترسیدید روبرو شوید که آن ترس از مریض شدن خود و خانواده است ولی با تحمل این اضطراب متوجه می شوید که هیچ اتفاق وحشتناکی برای خودت یا شوهر و پسرت نمی افتد. الان چه طوری؟

مراجع: تپش قلبم کمی بهتر است.

درمانگر: الان از وقتی که سیب را خورده ای 10 دقیقه گذشته و اتفاق خاصی برای تو نیفتاده و حتی اضطراب تو کم شده است که نشانه ی آن کاهش تپش قلب است.

نتیجه گیری جلسه

در این جلسه که مواجهه اتفاق افتاد ابتدا اضطراب بالا رفت و بعد کاهش پیدا کرد.

تکلیف جلسه

از شما می خواهم دستتان را فقط یک بار و فقط در 1 دقیقه بشویید ومیزان موفقیت خود را بنویسید.

جلسه چهارم

موضوع جلسه: بررسی میزان موفقیت در اجتناب از پاسخ هنگام مواجهه

مدت جلسه: 45 دقیقه

محتوای جلسه

در این جلسه تکلیف جلسه قبل بررسی شد و نتیجه بسیار رضایت بخش بود تعداد دفعات شستن دست به 2 بار و هر دفعه 1 دقیقه رسیده بود

شرح جلسه

درمانگر: میزان اضطراب شما بعد از اینکه فقط 2 بار دست خود را شستید چقدر بود؟

مراجع: روز اول اضطراب زیادی داشتم و احساس می کردم میکروب زیادی وارد بدن خودم و خانواده ام می کنم.

روز دوم هم همین احساس را داشتم اما وقتی یادم آمد که در مطب سیب را خورده ام و مشکلی برایم پیش نیامده نگرانیم کمتر شد.

روز سوم و چهارم 2 بار می شستم و هر دفعه 2 دقیقه اما باز کمی نگران بودم.

روز پنجم وقتی پسرم از مدرسه برگشت دیدم خیلی سرحال و شاد است و به خودم گفتم اگر میکروبی به او منتقل کرده بودم الان باید مریض باشد اما سرحالی او نشانه ی سلامت است و یکدفعه احساس بهتری نسبت به کم شستن دستم پیدا کردم. و این باعث شد که روز ششم که دیروز بود بدون هیچ نگرانی دستم را فقط 2 بار بشویم و احساس بدی نداشته باشم.

درمانگر: عکس العمل خانواده ات در این مدت راجع به تغییر رفتار شما چگونه بوده است؟

مراجع: همسرم خیلی در این چند روز تشویقم کرده و مخصوصا" 2 روز گذشته که دیده برای پختن غذا یا بعد از دستشویی خیلی وقت برای شستن دستهایم نگذاشته ام خیلی خوشحال شد.

درمانگر: فکر می کنی چرا از اینکه تو دستهایت را کمتر می شستی خوشحال بود؟

مراجع: به خاطر اینکه زمان بیشتری را می توانستم کنار آنها بنشینم و با آنها باشم. پسرم هم می گوید مامان حالا که نمی خواهی دستت را دائم بشویی بیا با من نقاشی بکش و برایم کتاب قصه بخوان و من هم اینکار را برایش کردم و او گفت مامان تو بهترین مامان دنیایی  و تو را خیلی دوست دارم و این جمله برای من بهترین تشویق بود.

درمانگر: خیلی خوشحالم که با تلاش و خواست خودت توانستی بر اضطرابت غلبه کنی.

نتیجه گیری جلسه

میزان موفقیت مراجع بسیار خوب بود و اضطرابش کاهش پیدا کرده بود و این امر باعث عملکرد بهتر او در زندگی شده بود.

تکلیف جلسه

از شما می خواهم از امروز تا جلسه آینده میزان اضطرابتان را در موقعیت های مختلف بین صفر تا 100 نمره بدهید(100 برای هنگامی است که بالاترین میزان اضطراب را دارید و صفر برای مواقعی است که اضطراب ندارید).

جلسه پنجم

موضوع جلسه: بررسی موفقیت درمان

مدت جلسه: 45 دقیقه

محتوای جلسه

تکلیف جلسه قبل بررسی شد ومواجهه و اجتناب از پاسخ تکراری (آیین مند) بسیار عالی بود.

با توجه به روند درمان متوجه شدیم که این درمان برای مراجع بسیار مناسب بوده است.

شرح جلسه

تکلیف جلسه قبل را بررسی کردیم (جدولی که به عنوان تکلیف ارائه شده بود و توسط مراجع کامل شده است را در ذیل آورده ایم). و متوجه شدیم که میزان اضطراب مراجع به طور چشمگیری کاهش یافته است.

با توجه به روند درمان متوجه شدیم که این درمان برای مراجع بسیار مناسب بوده است و با همسر ایشان هم صحبت شد.

درمانگر: نظر شما راجع به مشکل همسرتان و روند بهبودیش چیه؟

همسر مراجع: به نظر من دیگر وسواس ندارد، قبلا" برای کار منزل وقت کم می آورد ولی حتی وقت برای بازی پسرمان هم دارد.

درمانگر: همراهی شما برای ثبات پایداری این بهبودی بسیار مهم است، لطفا" او را تشویق کنید و اگر نشانه هایی از بروز رفتار های وسواس گونه در ایشان مشاهده کردید هر چه سریعتر مراجعه فرمایید.

نتیجه گیری جلسه 

با توجه به روند درمان متوجه شدیم که این درمان برای مراجع بسیار مناسب بوده است و مراجع بهبود یافته است.

منابع

1- رفتار درمانی شناختی (راهنمای کاربردی در درمان اختلال های روانی) ، ترجمه دکتر حبیب الله قاسم زاده

2- وسواس و درمان آن / مقایسه دو شیوه شناخت درمانگری اسلامی و شناخت درمانگری سنّتی ، نویسنده علی نقی فقیهی، جمشید مطهری

3- گیل اس استکتی، درمان رفتاری وسواس، ترجمه عباس بخشی پور

4- وسواس، برداشت ها و درمان رفتاری، گیل اس استکتی و همکاران، ترجمه امیر هوشنگ مهریار

5- scopus.com

6- cabdirect.org

7- magiran.com

8- ijpbs.mazums.ac.ir

9- psychiatry.org